Tiroid Bezi
Nedir?
Tiroid bezi boyunda bulunan ve tiroksin adı verilen bir hormon üreten bir endokrin salgı bezidir. Bu hormon vücudun dokularının oksijen tüketimini düzenler. Tiroid bezi, ortada küçük bir köprü ile birleştirilen bir sol ve bir sağ tarafı (lob) olan bir kelebek şeklindedir. Kelebeğin kanatlarının dört köşesinde paratiroid bezleri adı verilen dört küçük bez bulunur. Bunlar kandaki kalsiyum seviyesini kontrol eden bir hormon üretir; paratiroid hormonu (PTH).
Tiroid Nodülü
Tiroid nodülleri, boynunuzda, göğüs kemiğinizin hemen üzerinde bulunan küçük bir bez olan tiroidinizde oluşan katı veya sıvı dolu yumrulardır.
Çoğu tiroid nodülü ciddi değildir ve herhangi bir semptoma neden olmaz. Tiroid nodüllerinin sadece küçük bir kısmında kanser bulunabilir.
Rutin bir tıbbi muayene sırasında farkedilene kadar tiroid nodülünüz olduğunu çoğu zaman bilemezsiniz. Veya başka bir sağlık nedeninden dolayı yapılan bir tarama sırasında ortaya çıkarabilirler. Ancak bazı tiroid nodülleri görünecek kadar büyüyebilir veya yutmayı veya nefes almayı zorlaştırabilir.
Sahip olduğunuz tiroid nodülünün tipine bağlı olarak farklı tedavi seçenekleri bulunabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Çoğu tiroid nodülü belirti veya semptomlara neden olmaz. Ancak bazen bazı nodüller elinizle farkedebileceğiniz kadar büyüyebilir ve boynunuzda bir şişlik olarak görünebilir.
Nefes borunuza veya yemek borunuza baskı yaparak nefes darlığına veya yutma güçlüğüne neden olabilir.
Çoğu tiroid nodülü kanser değildir ve sorun yaratmaz. Sadece az sayıda tiroid nodülü kanserlidir.
Neden Oluşur?
Çok çeşitli koşullar tiroid bezinizde nodüllerin gelişmesine neden olabilir:
1- Normal tiroid dokusunun aşırı büyümesi
Normal tiroid dokusunun aşırı büyümesi bazen tiroid adenomu olarak adlandırılır. Sebebi belli değildir ve kanser bulgusu yok ve boyutları da rahatsız edici semptomlara neden olmuyor ise ciddi bir probleme yol açmaz.
Bazı tiroid adenomları hipertiroidizme yol açabilir.
2- Tiroid kisti
Tiroiddeki sıvı dolu boşluklar (kistler) en sık olarak dejenere tiroid adenomlarından kaynaklanır. Tiroid kistlerinde sıklıkla katı(solid) ve sıvı komponentler birlikte bulunabilir. Kistler genellikle kanserli değildir, ancak bazen solid kesimlerinde kanser içerebilirler.
3- Tiroidin kronik iltihabı
Bir tiroid bozukluğu olan Hashimoto hastalığı, tiroid iltihabına neden olabilir ve nodüllerin büyümesine neden olabilir. Bu genellikle hipotiroidizm ile ilişkilidir.
4- Multinodüler guatr
Guatr terimi, iyot eksikliği veya tiroid bozukluğundan kaynaklanabilen tiroid bezinin büyümesini tanımlamak için kullanılır. Multinodüler guatrda, tiroid bezi içerisinde birden fazla farklı nodül bulunur.
5- Tiroid kanseri
Bir nodülün kanserli olma olasılığı azdır. Bununla birlikte, büyük ve sert veya ağrıya veya rahatsızlığa neden olan bir nodül daha endişe vericidir. Mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.
Ailede tiroid veya diğer endokrin kanserleri öyküsü ve tıbbi tedavi veya farklı sebeplere bağlı radyasyona maruz kalma öyküsü gibi belirli faktörler tiroid kanseri riskinizi artırır.
6- Iyot eksikliği
Diyetinizdeki iyot eksikliği bazen tiroid bezinizin tiroid nodülleri geliştirmesine neden olabilir. Ancak iyotun sofra tuzuna ve diğer gıdalara rutin olarak eklenmeye başlamasıyla birlikte iyot eksikliği nadirdir.
Teşhis
Tiroidinizdeki bir nodülü değerlendirirken ana hedeflerinden biri kanser olasılığını dışlamaktır. Ancak tiroidinizin normal çalışıp çalışmadığı da önemlidir. Yapılacak testler şunları içerir:
Fizik muayene
Tiroid muayenesi sırasında yutkunmanız istenecektir çünkü tiroid bezinizdeki bir nodül genellikle yutma sırasında yukarı ve aşağı hareket eder. Ayrıca titreme, aşırı aktif refleksler ve hızlı veya düzensiz kalp atışı gibi hipertiroidizmin belirti ve semptomları veya yavaş kalp atışı, kuru cilt ve yüz şişmesi gibi hipotiroidizmin belirti ve semptomları da sorgulanır.
Tiroid fonksiyon testleri
Tiroid uyarıcı hormon (TSH) ve tiroid beziniz tarafından üretilen hormonların kan seviyelerini ölçen testler, hipertiroidizm veya hipotiroidizm olup olmadığınızı gösterebilir.
Ultrason
Tiroid ultrasonu, nodüllerin şekli ve yapısı hakkında en iyi bilgiyi sağlar. Kistleri katı nodüllerden ayırt eder veya çoklu nodüllerin mevcut olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
İnce iğne aspirasyon biyopsisi
Nodüllere genellikle kanser olmadığından emin olmak için biyopsi yapılır. İşlem sırasında nodül içine çok ince bir iğne sokulur ve bir hücre örneğini çıkarılır.
Tiroid sintigrafisi
Tiroid nodüllerini değerlendirmeye yardımcı olması için bir tiroid sintigrafisi yapılabilir. Bu testte, kolunuzdaki bir damara bir radyoaktif iyot izotopu enjekte edilir. Daha sonra, özel bir kamera bir bilgisayar ekranında tiroidinizin bir görüntüsünü oluşturulur. Aşırı tiroid hormonu üreten nodüller -sıcak nodüller- normal tiroid dokusundan daha fazla izotop aldıkları için taramada ortaya çıkar. Sıcak nodüller genellikle iyi huyludur. Soğuk nodüller olarak adlandırılan izotoptan daha az alan nodüllerde kanser olma ihtimali daha fazladır, ancak tiroid sintigrafisi kanserli ve kanserli olmayan soğuk nodülleri ayırt edemez.
Tedavi
Tedavi, sahip olduğunuz tiroid nodülünün tipine bağlıdır.
Takip
İyi huylu nodüllerin tedavisinde eğer biyopsi kanserli olmayan bir tiroid nodülünüz olduğunu gösteriyorsa, nodül takip edilebilir. Takip sırasında nodül büyürse, başka bir biyopsi daha yapılması gerekebilir. İyi huylu bir tiroid nodülü değişmeden kalırsa, herhangi bir tedaviye ihtiyacınız olmayabilir.
Tiroid hormon tedavisi
Tiroid fonksiyon testinizde, yeterli tiroid hormonu üretmediğiniz tespit edilirse, tiroid hormonu tedavisi kullnmanız gerekebilir.
Ameliyat
Kanserli olmayan bir nodül, nefes almayı veya yutmayı zorlaştıracak kadar büyükse bazen ameliyat gerektirebilir. Biyopsi ile belirsiz veya şüpheli olarak teşhis edilen nodüllerin de cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Bir tiroid nodülü tiroid hormonları üretiyorsa, tiroid bezinizin normal hormon üretim seviyeleri artmışsa, hipertiroidizm tedavisi olmanıs gerekebilir. Bu şunları içerebilir:
Anti-tiroid ilaçları
Bazı durumlarda hipertiroidizm semptomlarını azaltmak için bir antitiroid ilaç önerilebilir. Tedavi genellikle uzun sürelidir ve karaciğeriniz üzerinde bazı yan etkileri olabilir, bu nedenle tedavi ve riskleri görüşülmelidir.
Radyoaktif iyot
Hipertiroidizmi tedavi etmek için radyoaktif iyot da kullanılabilir. Kapsül veya sıvı halde alındığında radyoaktif iyot, tiroid beziniz tarafından emilir. Bu, nodüllerin küçülmesine ve hipertiroidizmin belirti ve semptomlarının genellikle iki ila üç ay içinde azalmasına neden olur.
Ameliyat
Radyoaktif iyot veya antitiroid ilaçlarla tedavi bir seçenek değilse, aşırı aktif tiroid nodülünü çıkarmak için ameliyat gerekebilir.
Kanserli bir nodülün tedavisi genellikle ameliyatı içerir.
Kanserli nodüller için yaygın bir tedavi cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Geçmişte, tiroid dokusunun çoğunluğunun çıkarılması standarttı – bu prosedür, totale yakın tiroidektomi adı verilen bir işlemdi. Ancak günümüzde bazı kanserli nodüller için tiroidin sadece yarısının çıkarılması için daha sınırlı cerrahi uygun olabilir. Hastalığın yaygınlığına göre total tiroidektomi ve etrafındaki lenf bezleriyle birlikte çıkartılması uygulanabilir
Tiroid cerrahisinin riskleri arasında ses tellerinizi kontrol eden sinirin hasar görmesi ve paratiroid bezlerinizin(tiroidinizin arkasında yer alan ve vücudunuzun kalsiyum gibi mineral seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olan dört küçük bez) hasar görmesi sayılabilir.
Tiroid ameliyatından sonra vücudunuza tiroid hormonu sağlamak için ömür boyu levotiroksin tedavisine ihtiyacınız olacaktır.