Alper Şahbaz Logo

Paratiroid Bezleri

Nedir?

Tiroidin arkasında bulunan paratiroid bezleri, vücudumuzun kalsiyum ve fosfor mineral düzeylerini düzenlemede rol oynayan paratiroid hormonunu üretir.

Hiperparatiroidizm

Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin kan dolaşımında çok fazla paratiroid hormonu oluşturmasıdır. Boynunuzun alt kısmındaki tiroid bezinin arkasında bulunan bu bezler yaklaşık bir pirinç tanesi büyüklüğündedir.

Paratiroid bezleri paratiroid hormonu üretir. Bu hormon, kan dolaşımında ve düzgün çalışması için kalsiyuma bağlı dokularda uygun bir kalsiyum dengesinin korunmasına yardımcı olur.

İki tip hiperparatiroidizm vardır. Primer hiperparatiroidizmde, bir veya daha fazla paratiroid bezinin büyümesi, hormonun aşırı üretimine neden olur. Bu, kanda yüksek kalsiyum seviyelerine neden olur ve bu da çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Primer hiperparatiroidizm için en yaygın tedavi cerrahidir.

Sekonder hiperparatiroidizm, vücutta düşük kalsiyum seviyelerine neden olan başka bir hastalık nedeniyle oluşur. Zamanla, artan paratiroid hormon seviyeleri ortaya çıkar.

Belirtileri

Hiperparatiroidizm, genellikle bozukluğun belirtileri veya semptomları belirginleşmeden teşhis edilir. Semptomlar ortaya çıktığında, bunlar kan ve idrardaki yüksek kalsiyum seviyeleri veya kemiklerde çok az kalsiyum nedeniyle diğer organ veya dokulardaki hasar veya işlev bozukluğunun sonucudur.

Semptomlar o kadar hafif ve nonspesifik olabilir ki paratiroid fonksiyonuyla ilgili görünmeyebilir veya şiddetli olabilir.

Belirti ve semptom aralığı şunları içerir:

  • Osteoporoz
  • Böbrek taşı
  • Aşırı idrara çıkma
  • Karın ağrısı
  • Kolay yorulma veya zayıflık
  • Depresyon veya unutkanlık
  • Kemik ve eklem ağrısı
  • Belirgin bir nedeni olmayan sık sık hastalık şikayetleri
  • Bulantı, kusma veya iştahsızlık
Guatr

Neden Oluşur?

Hiperparatiroidizm, paratiroid hormonu üretimini artıran faktörlerden kaynaklanır.

Paratiroid bezleri, tıpkı bir termostatın sabit bir hava sıcaklığını korumak için bir ısıtma sistemini kontrol etmesi gibi, paratiroid hormonunun (PTH) salgılanmasını açıp kapatarak vücudunuzdaki uygun kalsiyum ve fosfor seviyelerini korur. D vitamini ayrıca kanınızdaki kalsiyum miktarını düzenlemede rol oynar.

Normalde, bu dengeleme eylemi iyi çalışır. Kanınızdaki kalsiyum seviyeleri çok düştüğünde, paratiroid bezleriniz dengeyi sağlamak için yeterli PTH salgılar. PTH, kemiklerinizden kalsiyum salarak ve ince bağırsağınızdan emilen kalsiyum miktarını artırarak kalsiyum seviyelerini yükseltir.

Kan-kalsiyum seviyeleri çok yüksek olduğunda, paratiroid bezleri daha az PTH üretir. Ancak bazen bu bezlerden biri veya daha fazlası çok fazla hormon üretir. Bu, kanınızda anormal derecede yüksek kalsiyum seviyelerine ve düşük fosfor seviyelerine yol açar.

Kalsiyum en çok dişlerinizi ve kemiklerinizi sağlıklı tutmadaki rolüyle bilinir. Ancak kalsiyum aynı zamanda sinir hücrelerinde sinyallerin iletilmesine de yardımcı olur ve kas kasılmasında rol oynar. Bir diğer mineral olan fosfor da bu alanlarda kalsiyum ile birlikte çalışır.

Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerindeki bir sorun (primer hiperparatiroidizm) veya bezlerin işlevini etkileyen başka bir hastalık (sekonder hiperparatiroidizm) nedeniyle ortaya çıkabilir.

Primer Hiperparatiroidizm

Nedir?

Primer hiperparatiroidizm, dört paratiroid bezinden bir veya daha fazlasıyla ilgili bazı problemler nedeniyle oluşur:

Bir bezde kanserli olmayan bir büyüme (adenom) en yaygın nedendir.

Diğer vakaların çoğundan iki veya daha fazla paratiroid bezinin büyümesi (hiperplazi) sorumludur.

Kanserli bir tümör, primer hiperparatiroidizmin çok nadir bir nedenidir.

Sekonder hiperparatiroidizm

Sekonder hiperparatiroidizm, kalsiyum seviyelerini düşüren başka bir durumun sonucudur. Bu, paratiroid bezlerinizin kalsiyum kaybını telafi etmek için aşırı çalışmasına neden olur. Sekonder hiperparatiroidizme katkıda bulunabilecek faktörler şunlardır:

Nedenleri?

Şiddetli Kalsiyum Eksikliği

Vücudunuz diyetinizden yeterince kalsiyum alamayabilir, çünkü genellikle sindirim sisteminiz kalsiyumu ondan emmez.

Şiddetli D Vitamini Eksikliği

D vitamini, kandaki uygun kalsiyum seviyelerinin korunmasına yardımcı olur. Ayrıca, sindirim sisteminizin gıdalardan kalsiyumu emmesine yardımcı olur. Cildiniz güneş ışığına maruz kaldığında vücudunuz D vitamini üretir. Ayrıca yiyeceklerde bir miktar D vitamini tüketirsiniz. Yeterli D vitamini almazsanız, kalsiyum seviyeleri düşebilir.

Kronik Böbrek Yetmezliği

Böbrekleriniz D vitamini vücudunuzun kullanabileceği bir forma dönüştürür. Böbrekleriniz yetersiz çalışıyorsa, kullanılabilir D vitamini azalabilir ve kalsiyum seviyeleri düşerek paratiroid hormon seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Kronik böbrek yetmezliği sekonder hiperparatiroidizmin en sık nedenidir. D vitamini, bifosfonatlar ve sinakalset gibi bazı tıbbi tedaviler PTH düzeylerini düşürür.

Uzun süreli son dönem böbrek hastalığı olan bazı kişilerde paratiroid bezleri büyür ve kendi kendine PTH salmaya başlar ve PTH medikal tedavi ile düşmez. Buna tersiyer(üçüncül) hiperparatiroidizm denir ve bu durumdaki kişiler paratiroid dokusunu çıkarmak için ameliyat gerektirebilir.

Komplikasyonlar

Hiperparatiroidizmin komplikasyonları esas olarak kemiklerinizdeki çok az kalsiyumun ve kan dolaşımınızdaki çok fazla kalsiyumun uzun vadeli etkisi ile ilgilidir.

Yaygın komplikasyonlar şunları içerir:

  • Osteoporoz. Kalsiyum kaybı genellikle zayıf, kırılgan kemiklerin kolayca kırılmasına (osteoporoz) neden olur.
  • Böbrek taşı. Kanınızda çok fazla kalsiyum bulunması, idrarınızda çok fazla kalsiyum bulunmasına neden olabilir ve bu da böbreklerinizde küçük, sert kalsiyum birikintileri ve diğer maddelerin oluşmasına neden olabilir. Böbrek taşı genellikle idrar yolundan geçerken büyük ağrıya neden olur.
  • Kalp-damar hastalığı. Kesin neden-sonuç bağlantısı belirsiz olsa da, yüksek kalsiyum seviyeleri, yüksek tansiyon ve belirli kalp hastalığı türleri gibi kardiyovasküler durumlarla ilişkilidir.
  • Yenidoğan hipoparatiroidizmi. Hamile kadınlarda şiddetli, tedavi edilmemiş hiperparatiroidizm, yenidoğanlarda tehlikeli derecede düşük kalsiyum seviyelerine neden olabilir.

Teşhis

Kan testi sonuçları kanınızda yüksek kalsiyum seviyeleri olduğunu gösteriyorsa, bir süre yemek yemedikten sonra sonuçları doğrulamak için muhtemelen testi tekrarlamak gerekebilir. Birçok koşul kalsiyum seviyelerini yükseltebilir. Ancak, kan testleri sizde de yüksek paratiroid hormonu seviyeleri olduğunu gösteriyorsa, hiperparatiroidizm teşhis edilebilir.

Ek Tanı Testleri

Hiperparatiroidizmi teşhis ettikten sonra, olası ikincil nedenleri dışlamak, olası komplikasyonları belirlemek ve durumun ciddiyetini değerlendirmek için başka testler gerekecektir.

Kemik mineral yoğunluğu testi

Bu test, osteoporoz geliştirip geliştirmediğinizi görmek için yapılır. Kemik mineral yoğunluğunu ölçmek için en yaygın test, çift enerjili X-ışını absorpsiyometrisidir (DEXA).

İdrar tahlili

24 saatlik idrar toplama, böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığı ve idrarınızla ne kadar kalsiyum atıldığı hakkında bilgi sağlayabilir. Bu test, hiperparatiroidizmin ciddiyetine karar vermede veya hiperparatiroidizme neden olan bir böbrek bozukluğunu teşhis etmede yardımcı olabilir. İdrarda çok düşük bir kalsiyum seviyesi bulunursa, bu, tedavi gerektirmeyen bir durum olduğu anlamına gelebilir.

Böbrek görüntüleme testleri

Böbrek taşı veya diğer böbrek anormallikleriniz olup olmadığını belirlemek için karnınızın röntgeni veya diğer görüntüleme testleri istenebilir.

Ek Tanı Testleri

Hiperparatiroidizmi teşhis ettikten sonra, olası ikincil nedenleri dışlamak, olası komplikasyonları belirlemek ve durumun ciddiyetini değerlendirmek için başka testler gerekecektir.

Kemik mineral yoğunluğu testi

Bu test, osteoporoz geliştirip geliştirmediğinizi görmek için yapılır. Kemik mineral yoğunluğunu ölçmek için en yaygın test, çift enerjili X-ışını absorpsiyometrisidir (DEXA).

İdrar tahlili

24 saatlik idrar toplama, böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığı ve idrarınızla ne kadar kalsiyum atıldığı hakkında bilgi sağlayabilir. Bu test, hiperparatiroidizmin ciddiyetine karar vermede veya hiperparatiroidizme neden olan bir böbrek bozukluğunu teşhis etmede yardımcı olabilir. İdrarda çok düşük bir kalsiyum seviyesi bulunursa, bu, tedavi gerektirmeyen bir durum olduğu anlamına gelebilir.

Böbrek görüntüleme testleri

Böbrek taşı veya diğer böbrek anormallikleriniz olup olmadığını belirlemek için karnınızın röntgeni veya diğer görüntüleme testleri istenebilir.

Ameliyat Öncesi Görüntüleme Testleri

Eğer ameliyat önerilirse, sorunlara neden olan paratiroid bezini veya bezleri bulmak için muhtemelen bazı görüntüleme testleri kullanılacaktır.

Sestamibi Paratiroid Sintigrafisi

Sestamibi, aşırı aktif paratiroid bezleri tarafından emilen ve radyoaktiviteyi tespit eden bir tarayıcı tarafından tespit edilebilen radyoaktif bir bileşiktir. Normal tiroid bezi de sestamibiyi emer. Paratiroid adenomunda alımı engelleyen tiroid alımını ortadan kaldırmak için sadece tiroid tarafından alınan radyoaktif iyot da verilir ve tiroid görüntüsü dijital olarak çıkarılır.

Bilgisayarlı tomografi

(BT) taraması, bir anormalliğin tespitini iyileştirmek için sestamibi taraması ile birleştirilebilir.

Ultrason

Ultrason, paratiroid bezlerinizin ve çevreleyen dokunun görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır ve hastalıklı bezi ayırtetmek içi kullanılır.

Tedavi

Ameliyat

Primer hiperparatiroidizm için en yaygın tedavi cerrahidir ve çoğu durumda tedavi sağlar. Yalnızca büyümüş veya tümörü olan bezler çıkartılır.

Dört bezin tümü etkilenmiş ise, sadece üç bez ve belki de dördüncünün bir kısmını çıkartılır ve geriye normal çalışan bir paratiroid dokusu bırakılır.

Minimal İnvaziv Paratiroidektomi

İntraoperatif paratiroid hormon izlemeli minimal invaziv paratiroidektomi (MIP). Bir paratiroid bezini (paratiroidektomi) çıkarmak için yaklaşık 1,5 cm’lik bir kesiden yapılan cerrahi prosedürdür. Daha az ağrı, daha küçük bir iz, daha erken hastaneden çıkma ve normal hayata erken dönüş gibi avantajları vardır ve standart ameliyat teknikleriyle aynı başarı va daha az komplikasyon ile gerçekleştirilebilir.